Bài 7 – Luyện tập viết đoạn văn tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm

I. TỪ SỰ VIỆC VÀ NHÂN VẬT ĐẾN VĂN TỰ SỰ CÓ YẾU TỐ MIÊU TẢ VÀ BlỂU CẢM

Xây dựng một đoạn văn tự sự có sử dụng các yếu tố miêu tả và biểu cảm. Có thể theo các bước sau đây.

– Bước một: Lựa chọn sự việc chính: Em giúp một bà cụ qua đường lúc đông người và nhiều xe cộ.

– Bước hai: Lựa chọn ngôi kể. (Người kể ở ngôi thứ nhất, xưng em).

– Bước ba: Xác định thứ tự kể.

– Bước bốn: Xác định các yếu tố miêu tả và biểu cảm dùng trong đoạn văn tự sự sẽ viết: Đó là bà cụ như thế nào? Bà lúng túng, sợ sệt khi qua đường ra sao? (miêu tả). Tình cảm và thái độ của em khi thấy bà cụ như thế? (biểu cảm)…

– Bước năm: Viết thành đoạn văn kể chuyện, kết hợp các yếu tố miêu tả và biểu cảm sao cho hợp lí.

II. LUYỆN TẬP

Bài tập 1

Cho sự việc và nhân vật sau đây: Sau khi bán chó, lão Hạc sang báo cho ông giáo biết.

Học sinh đóng vai ông giáo viết một đoạn văn kể lại giây phút lão Hạc sang báo tin bán chó với vẻ mặt và tâm trạng đau khổ. Các em chú ý yêu cầu miêu tả biểu cảm thể hiện ở vẻ mặt và tâm trạng đau khổ.

Bài tập 2

Trong truyện ngắn Lão Hạc của Nam Cao, đoạn văn kể lại giây phút trên:

“Hôm sau lão Hạc sang nhà tôi chơi. Vừa thấy tôi, lão báo ngay:

– Cậu Vàng đi đời rồi, ông giáo ạ!

– Cụ bán rồi?

– Bán rồi! Họ vừa bắt xong.

Lão cố làm ra vẻ vui vẻ. Nhưng trông lão cười như mếu và đôi mắt lão ầng ậng nước, tôi muốn ôm choàng lấy lão mà òa lên khóc. Bây giờ thì tôi không xót xa năm quyển sách của tôi quá như trước nữa. Tôi chỉ ái ngại cho lão Hạc. Tôi hỏi cho có chuyện:

– Thế nó cho bắt à?

Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những vết nhăn xô lại với nhau ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu lão ngoẹo về một hên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít. Lão hu hu khóc….”.

(Nam Cao – Lão Hạc)

– Chỉ là việc lão Hạc báo tin đã bán cậu Vàng cho ông giáo biết, nhưng Nam Cao đã khéo kết hợp yếu tố miêu tả và biểu cảm rất rõ nét. Nhà văn khắc họa chân dung lão Hạc đau đớn, xót xa, khổ sở với những đường nét độc đáo: nụ cười như mếu, mắt lão ầng ậng nước, mặt lão đột nhiên co rúm lại, những vết nhăn xô lại với nhau, cái đầu lão ngoẹo về một bên, cái miệng móm mém như con nít. Lão hu hu khóc.

– Xem lại đoạn văn của em viết đã kết hợp được các yếu tố miêu tả và biểu cảm chưa?

– Những yếu tố miêu tả và biểu cảm ấy đã khắc sâu bộ dạng, cử chỉ của lão Hạc lúc kể lại với ông giáo chuyện bán cậu Vàng. Các chi tiết ngoại hình đó thể hiện một cõi lòng đang dày xé, xót xa, ân hận.

Mai Thu